000, bijna de helft minder dan tien jaar geleden.
De geldautomaat, ooit symbool van modern gemak, verdwijnt stilaan uit het straatbeeld. Banken zetten in op digitaal en contactloos betalen, terwijl ouderen en kleine ondernemers vrezen voor hun dagelijkse cashbehoefte. Wat betekent dit voor huishoudens die nog rekenen op contant geld?
Een verdwijnend netwerk dat ooit vanzelfsprekend was
Waar begin jaren 2000 nog ruim 8.000 automaten actief waren, telt Nederland volgens cijfers van Geldmaat en De Nederlandsche Bank (DNB) anno 2024 slechts iets meer dan 4.800 toestellen. In sommige plattelandsgebieden is de dichtstbijzijnde automaat inmiddels meer dan vijf kilometer rijden.
De gezamenlijke operatie van ABN AMRO, ING en Rabobank via het merk Geldmaat moest oorspronkelijk net het tegendeel bereiken: één uniform netwerk dat contant geld toegankelijk houdt. Toch blijkt de rationalisatie vooral een afslanking. Banken wijzen op stijgende onderhoudskosten en veiligheidsrisico’s, terwijl transacties met briefgeld blijven dalen.
Digitale gewoonten versnellen de afbouw
Volgens DNB wordt nog slechts in 20 % van alle winkeltransacties contant betaald; in 2019 was dat nog 37 %. De pandemie versnelde het gewoontepatroon: pinnen werd hygiënischer geacht, winkels stimuleerden ‘contactloos’. De infrastructuur past zich nu aan dat gedrag aan.
NieuwsHet is bevestigd door de overheid: het is nu niet meer mogelijk om uitkering voor gehandicapte volwassenen te ontvangen boven dit bedragBijna alle grootbanken bevestigen dat zij geen plannen hebben om nieuwe automaten te plaatsen. Investeringen gaan naar apps en mobiele betaaloplossingen. Het aantal transacties per automaat daalt jaarlijks met circa 10 %. Minder gebruik betekent hogere kosten per opname — een vicieuze cirkel die sluitingen rechtvaardigt.
Kleine handelaren en ouderen voelen het eerst
Voor winkeliers zonder pinapparatuur of marktkramers blijft contant geld essentieel. Ook ouderen hechten waarde aan tastbare eurobiljetten als controlemiddel over hun budgetten. Verenigingen zoals de Consumentenbond en ANBO signaleren dat sommige dorpen nu volledig afhankelijk zijn van supermarktkassa’s om geld op te nemen.
Banken verwijzen naar alternatieve kanalen: cash-back bij winkels, servicepunten in postkantoren of mobiele loketten. Toch blijkt uit een enquête van Betaalvereniging Nederland dat slechts 12 % van de respondenten weet waar zo’n alternatief zich bevindt.
- Gemiddelde afstand tot dichtstbijzijnde automaat: 3,7 km (stad), 6,4 km (platteland)
- Aantal gemeenten zonder eigen automaat: 34
- Aandeel cashbetalingen in supermarkten: circa 15 %
- Kostenbesparing voor banken sinds fusie Geldmaat: geschat €60 miljoen per jaar
Veiligheid versus bereikbaarheid
Aanvallen op geldautomaten met explosieven maakten sinds 2018 tientallen filialen onbruikbaar. Verzekeraars eisen dure beveiligingsupgrades; gemeenten klagen over schade aan panden boven automaten. In reactie werden nachtelijke openingsuren beperkt en plintenversterking verplicht gesteld door de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB).
Tegelijk creëert elke verwijderde automaat nieuwe kwetsbaarheid: inwoners moeten verder reizen met grotere bedragen op zak. Politievakbond ACP waarschuwt al langer voor toename van woninginbraken gericht op contant spaargeld.
Nationale strategie: contant geld als publieke voorziening?
DNB onderzoekt of toegang tot contant geld wettelijk gewaarborgd moet worden, vergelijkbaar met basispostdiensten. Sinds april 2024 loopt een pilot waarin regio’s zonder voldoende dekking subsidies ontvangen voor mobiele geldpunten.
| Maatstaf | Doelstelling DNB | Status begin 2024 |
|---|---|---|
| Maximale afstand tot automaat | < 5 km voor 99 % bevolking | 97 % |
| Aantal gemeenten zonder voorziening | < 10 | 34 |
| Aandeel cashbetalingen landelijk | > 15 % | 20 % |
Tussen nostalgie en noodzaak: wat blijft er over?
Sommige gemeenten onderhandelen rechtstreeks met Geldmaat om toch één toestel te behouden bij het gemeentehuis of in het winkelcentrum — vaak tegen vergoeding van huur of elektriciteit. Anderen kiezen voor lokale initiatieven, zoals gedeelde kaspunten bij bibliotheken of buurtwinkels.
NieuwsDit onzichtbare insect sluipt rond in huizen in de zomer en valt duizenden huishoudens binnenOndertussen ontwikkelen fintechbedrijven kleine “mini‑ATMs” die functioneren via kassasystemen of zelfs particuliere terminals in buurtwinkels. Het idee: lagere beveiligingskosten én lokale spreiding behouden. Of dit voldoende vertrouwen wekt bij gebruikers valt nog af te wachten.
Binnenkort enkel digitaal – tenzij regels veranderen?
Europese regelgeving over wettig betaalmiddel bepaalt dat eurobiljetten overal aanvaard moeten worden, maar niet dat iedereen makkelijk aan cash kan komen. Als Brussel geen bindende normen oplegt, blijft toegang afhankelijk van vrijwillige afspraken tussen banken.
DNB verwacht eind 2025 een nieuw besluit over structurele financiering van contante dienstverlening. Tegen dan zal blijken of de geldautomaat een zeldzaam relikwie wordt — of opnieuw een publieke voorziening waarvoor iedereen betaalt.
Praktische referentiepunten voor huishoudens
- Bepaal uw dichtstbijzijnde Geldmaat via de officiële kaart op bankterminals of gemeenteloket (offline raadpleegbaar).
- Sommige supermarkten bieden “cash‑terug” tot €100 bij pinbetalingen.
- Meld langdurige storingen via telefoonnummer Geldmaat‑servicedesk (0800‑0313).
- Bewaar ontvangstbewijzen: terugboekingen bij foutieve opname zijn alleen mogelijk binnen vijf werkdagen.
- DNB‑loket Consumentenlijn: vragen over beschikbaarheid contant geld – tel. 0800‑0201068.
Zodra stroom uitvalt is iedereen in paniek – geef mij maar briefjes!
Dacht eerst dat dit clickbait was, maar het valt reuze mee 🙂
Puur luiheid bij banken, anders noem ik dit niet.
Tijd om contant geld wettelijk te beschermen als burgerrecht 💶💪
Lol @ “mini‑ATMs” – klinkt als speelgoedautomaten 🤣
Mooie balans tussen nostalgie en realisme in dit stuk 👍
Sommige gemeenten zouden beter hun eigen kaspunt starten. Doen ze in België ook!
Weet iemand waar je die kaart van Geldmaat kunt bekijken offline?
Kortom: banken winnen weer, burgers verliezen weer…
Ik vertrouw digitale betalingen niet volledig. Te veel storingen meegemaakt.
Dorpsbewoners vergeten vaak dat steden wél opties hebben – scheve verdeling dus!
Binnenkort dus digitale bedelaars met QR-codes 😅
Zal DNB écht iets afdwingen tegen die grote banken? Twijfelachtig…
Nooit gedacht dat pinnen ooit ‘ouderwets’ zou klinken 😂
Minder automaten = meer stress bij ouderen = slechter beleid!
Kleine opmerking: 4.800 toestellen klinkt nog best veel toch?
Lekker hoor, straks geen muntjes meer nodig bij de parkeerautomaat 😉
Het voelt alsof we steeds afhankelijker worden van technologie… eng idee eigenlijk.
Zou leuk zijn als lokale winkels mini-ATM’s krijgen 👍
Echt jammer dat veiligheid nu als excuus wordt gebruikt om kosten te drukken.
Banken besparen miljoenen maar klanten betalen de prijs 🙄
Zouden criminelen blij zijn met minder automaten of juist niet?
Klinkt als een stil einde van een tijdperk.
M’n kinderen weten niet eens hoe ze geld moeten opnemen haha 😆
Mooi geschreven artikel trouwens 👏
DNB doet pilots… waarom altijd pilots? Doe eens wat concreets!
Zolang supermarkten cash-back bieden, red ik me wel hoor.
Eerlijk gezegd gebruik ik al 3 jaar geen cash meer. Voelt ouderwets 😅
Lijkt me duurder om alternatieven op te zetten dan gewoon automaten te houden…
Moe van al dat “modern doen”. Gewoon pinpas + automaat = prima systeem.
Waarom moet alles via apps tegenwoordig? Niet iedereen wíl dat.
Tijd voor wetgeving die toegang garandeert tot contant geld 💪
Bizar dat Nederland dit accepteert zonder protest.
Duidelijk verhaal, bedankt voor de cijfers ook!
Nog even en we moeten bitcoin gebruiken bij de bakker 😂
Zal Geldmaat ooit winst maken als iedereen digitaal betaalt?
Ik mis de tijd dat elke straat er eentje had!
Mensen vergeten hoe handig cash is bij storingen of noodsituaties.
Tja, innovatief of asociaal beleid? Moeilijk te zeggen.
Slecht nieuws voor senioren in buitengebieden hoor…
Misschien kunnen postkantoren het weer oppakken, nostalgisch idee.
Lekker makkelijk: alles digitaal en geen privacy meer 😡
Minder automaten = meer controle door banken. Denk daar eens over na!
Zolang ik m’n biertje op de markt met muntjes kan kopen, ben ik blij 🍻
Serieus probleem, maar niemand lijkt echt wakker te liggen hiervan…
Wat als internet uitvalt? Hoe betaal je dan?
Zal er ooit nog een comeback zijn van cash, zoals vinylplaten?
De titel klopt helemaal: minder nuttig voor banken misschien, maar niet voor mensen.
M’n opa snapt niks van apps, hij wil gewoon biljetten zien. 😊
Misschien tijd voor gemeentelijke automaten. Waarom niet?
Kleine ondernemers krijgen het moeilijker hierdoor. Dat zie je aankomen.
Ik vind contant betalen juist overzichtelijker. Geen app die me afleidt.
Geldautomaten verdwijnen, maar bankbonussen blijven… toeval?
Weer een voorbeeld van hoe banken alleen aan kosten denken.
Mijn dorp heeft nog één automaat, en die is vaker stuk dan werkend…
Waarom zou DNB dit niet gewoon verplicht stellen? Contant geld is basisvoorziening!
Dank voor de heldere uitleg, goed onderbouwd stuk.
Ik pin eigenlijk nooit meer contant. Vind het prima zo!
Haha, straks komt er een “retro ATM” als hipster-attractie in Amsterdam. 😅
Ouderen worden weer de dupe… 🙁
Dus straks moet ik 10 km rijden om een tientje te pinnen? Belachelijk.
Interessant artikel! Ik wist niet dat er zóveel automaten verdwenen zijn.